Patiënten krijgen een steeds centralere positie in zorgtrajecten, zo ook in de oncologie. Daarnaast is er de afgelopen jaren meer aandacht gekomen voor het belang van gezonde voeding en de inname van voldoende voedingsstoffen als ondersteunende strategie bij kankerbehandelingen. En dat is met goede reden, want de nutritionele status van een patiënt heeft een significante impact op onder andere hun klinische uitkomsten en kwaliteit van leven.1 In een onlangs gepubliceerd opiniestuk van een groep Europese (verpleegkundig) onderzoekers wordt betoogd dat oncologieverpleegkundigen een grotere rol zouden moeten spelen in de voedingszorg voor hun patiënten.2
De protocollen voor voedingszorg zijn in de oncologie vaak weinig consistent, terwijl het overtuigend bewezen is dat gewichtsverlies, ondervoeding en sarcopenie negatieve effecten hebben op patiënten met kanker.3-6 Kanker en voeding vormen een vicieuze cyclus, waarbij de kanker(behandeling) de voedselinname bemoeilijkt, en de daaropvolgende nutritionele tekorten de behandeluitkomsten verslechteren.7 Uit een grootschalig Europees onderzoek bleek daarnaast dat veel patiënten met kanker binnen hun behandeltraject geen toegang hebben tot ‘evidence-based’ voedingszorg.8 Voedingszorg zou dan ook niet langer moeten worden gezien als een optioneel, ondersteunend element van de kankerzorg, maar moet een fundamenteel onderdeel worden van de allesomvattende kankerzorg. En oncologieverpleegkundigen kunnen daar een belangrijke rol in spelen.
Bij patiëntgerichte zorg ligt de nadruk op respect en een gelijkwaardige relatie tussen de patiënt, mantelzorgers en zorgverleners. De kern van dit concept is dat de medische en fysieke noden van patiënten en hun naasten alleen toereikend beantwoord kunnen worden als aan een aantal criteria wordt voldaan:
Patiëntgerichte zorg is belangrijk binnen de oncologie omdat het krijgen van kanker complex is, zowel op fysiek als psychologisch vlak. ‘Evidence-based’ voedingszorg is per definitie patiëntgericht, en is op dit moment een van de belangrijkste voorbeelden van patiëntgerichte zorg binnen de oncologie.9,10
Om patiënten met kanker van deze zorg te voorzien, is de inzet van multidisciplinaire teams essentieel. Bij voorkeur is een oncologie-diëtist onderdeel van dit team, maar in veel langen zijn er tekorten aan deze gespecialiseerde diëtisten. Een effectieve manier om patiënten toch van nutritioneel advies te voorzien, is door oncologieverpleegkundigen verantwoordelijk te maken voor deze taak. Verpleegkundigen zijn vaak het eerste aanspreekpunt voor patiënten en bouwen een sterke vertrouwensband op met hen.11 Daardoor bevinden ze zich in de perfecte positie om nutritionele screenings uit te voeren, en om vroegtijdig interventies in te stellen. Daarnaast kunnen het multidisciplinaire team coördineren, en waar nodig de hulp van een diëtist of arts inroepen.
Vaak rapporteren patiënten hun bijwerkingen het eerst aan de oncologieverpleegkundigen, waardoor verpleegkundigen een goed beeld hebben van de aanwezigheid van neveneffecten die de voedselinname kunnen beïnvloeden. Daardoor kunnen ze op tijd ingrijpen en proberen om ondervoeding te voorkomen. Een ander belangrijk onderdeel van voedingszorg is het geven van educatie aan patiënten over gezonde voeding. Verpleegkundigen hebben de kennis en relatie met de patiënt die nodig is om deze informatie over te brengen, waarmee voorkomen wordt dat patiënten online op zoek gaan naar al dan niet betrouwbare informatie over voeding.
Ondervoeding is een belangrijk probleem bij patiënten met kanker, en oncologieverpleegkundigen kunnen een cruciale rol vervullen in de voedingszorg voor hun patiënten. Oncologieverpleegkundigen bevinden zich namelijk in een uitstekende positie om nutritionele ondersteuning te bieden: ze staan dicht bij de patiënt, hebben een vertrouwensband met patiënten opgebouwd én kunnen multidisciplinaire teams coördineren.
Referenties
Naar boven
